อิตาเลี่ยนเบซิล ผักเมดิเตอร์เรเนียน ปลูกง่าย

สารบัญ

• ถิ่นกำเนิดของอิตาเลี่ยนเบซิล
• ลักษณะทางพฤกษาสตร์ของอิตาเลี่ยนเบซิล
• พันธุ์ของอิตาเลี่ยนเบซิลมีอะไรบ้าง
• อิตาเลี่ยนเบซิลสีเขียวกับสีม่วงต่างกันอย่างไร
• วิธีปลูกและดูแลต้นอิตาเลี่ยนเบซิล
• โรคและแมลงศัตรูพืชที่พบบ่อยของต้นอิตาเลี่ยนเบซิล
• วิธีการขยายพันธุ์อิตาเลี่ยนเบซิล
• สารอาหารสำคัญ และ 6 สรรพคุณของอิตาเลี่ยนเบซิล
• เมนูอาหารของอิตาเลี่ยนเบซิล

อิตาเลียนเบซิล  หรือโหระพาอิตาลีเป็นที่รู้จักกันดี เพราะมีกลิ่นหอมและรสชาติเฉพาะตัว เป็นผักสมุนไพรของอาหารเมดิเตอร์เรเนียน และยังได้รับการยกย่องในด้านคุณสมบัติในการบำบัดรักษามาเป็นเวลาหลายศตวรรษ

อิตาเลียนเบซิล (Italian Basil)  หรือ โหระพาอิตาเลี่ยน

• มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Ocimum basilicum
• มีชื่อเรียกในไทยหลายชื่อ เช่น โหระพาฝรั่ง , สวีทเบซิล , โหระพาอิตาเลียน, โหระพาเจโนวีส (Genovese basil) ซึ่งเป็นชื่อโหระพาพันธุ์หนึ่งที่ใช้ในอาหารอิตาเลียน
• เป็นพืชใน วงศ์ LABIATAE หรือ วงศ์ Lamiaceae ซึ่งเป็นวงศ์เดียวกันกับพืชสมุนไพรที่คุ้นเคยกันดี เช่น กะเพรา แมงลัก โหระพา มิ้นต์ และพืชตระกูลสะระแหน่อื่นๆ ฉะนั้นการปลูกในเมืองไทยไม่ยาก เพราะเนื่องจากเป็นพืชที่ชอบอากาศร้อน

โดยทั่วไปแล้ว อิตาเลียนเบซิล (Italian basil) หรือโหระพาอิตาเลียนที่พบเห็นกันบ่อยๆ จะมีอยู่ 2 สีหลักๆ คือ

• อิตาเลียนเบซิลสีเขียว : เป็นสีที่พบเห็นได้บ่อยที่สุด โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสายพันธุ์ยอดนิยมอย่าง Genovese basil ซึ่งมีใบสีเขียวเข้มและเป็นมัน
• อิตาเลี่ยนเบซิลสีม่วง: ใบเป็นสีม่วงหรือสีแดงเข้ม ซึ่งนอกจากจะใช้ประกอบอาหารแล้ว ยังนิยมใช้เพื่อความสวยงามในการตกแต่งจานอาหารอีกด้วย

โดยสายพันธุ์สีเขียวมักจะมีกลิ่นหอมและรสชาติที่นุ่มนวลกว่า ส่วนสายพันธุ์สีม่วง/แดงจะมีกลิ่นที่เข้มข้นและเผ็ดร้อนกว่า

กลิ่นและรสชาติ

• อิตาเลี่ยนเบซิลสีเขียว: จะมีกลิ่นหอมเป็นเอกลักษณ์ มีรสชาติที่เผ็ดร้อนเล็กน้อย (spicy, peppery) ซึ่งเป็นรสชาติแบบดั้งเดิมที่คุ้นเคยกันในอาหารอิตาเลียน
• อิตาเลี่ยนเบซิลสีม่วง: มักจะมีกลิ่นและรสชาติที่เข้มข้นกว่า มีกลิ่นที่ซับซ้อนกว่า โดยเฉพาะกลิ่นที่คล้ายกานพลู (clove) หรือยี่หร่า (anise) บางสายพันธุ์อาจมีรสชาติที่เผ็ดร้อนกว่าด้วย

การนำไปทำอาหาร

• อิตาเลี่ยนเบซิลสีเขียว: นิยมใช้ในอาหารอิตาเลียนแทบทุกชนิด เช่น เพสโต (pesto), สลัดคาเปรเซ่ (Caprese salad), ซอสมะเขือเทศ และการโรยหน้าพิซซ่าหรือพาสต้า เพราะรสชาติที่อ่อนนุ่มและเข้ากันได้ดีกับวัตถุดิบอื่นๆ
• อิตาเลี่ยนเบซิลสีม่วง: มักใช้เป็น เครื่องตกแต่ง (garnish) บนจานอาหารเพื่อเพิ่มสีสันที่น่าสนใจ หรือนำไปทำน้ำสลัดและน้ำส้มสายชูที่ต้องการสีสันสวยงาม นอกจากนี้ยังสามารถนำไปใช้ในอาหารประเภทซุป สตู หรือแกงต่างๆ เพื่อเพิ่มรสชาติที่เข้มข้นขึ้น

โรคพืช:

• โรคราน้ำค้าง (Downy Mildew): เป็นโรคที่พบบ่อยในโหระพา โดยเฉพาะในสภาพอากาศที่มีความชื้นสูงและอากาศถ่ายเทไม่ดี จะสังเกตเห็นฝุ่นสีเทาหรือสีน้ำตาลอมม่วงที่ด้านล่างของใบ ทำให้ใบเหลืองและร่วง
• โรคใบจุด (Leaf Spot): เกิดจากเชื้อรา ทำให้เกิดจุดสีน้ำตาลหรือดำบนใบและลำต้น
• โรครากเน่าโคนเน่า: มักเกิดจากดินที่ระบายน้ำได้ไม่ดี ทำให้รากเน่าและต้นตายในที่สุด

แมลงศัตรูพืช:

• เพลี้ยอ่อนและเพลี้ยไฟ: แมลงขนาดเล็กที่ดูดน้ำเลี้ยงจากใบอ่อนและยอด ทำให้ใบหงิกงอและชะงักการเจริญเติบโต
• หนอนชอนใบ (Leaf Miner): หนอนจะเจาะเข้าไปชอนไชอยู่ใต้ผิวใบ ทำให้เกิดรอยเส้นสีขาวหรือสีน้ำตาลบนใบ
• หนอนกระทู้ผัก: หนอนผีเสื้อกลางคืนที่กัดกินใบและลำต้น ทำให้พืชเสียหายอย่างรวดเร็ว

วิธีป้องกันและแก้ไข:

• เลือกพันธุ์ที่ทนทาน: หากเป็นไปได้ ให้เลือกปลูกสายพันธุ์ที่ทนทานต่อโรค
• การจัดการน้ำและแสงแดด: รดน้ำที่โคนต้นในตอนเช้าเพื่อลดความชื้นบนใบ และให้ต้นได้รับแสงแดดเต็มที่
• การตัดแต่งกิ่ง: ตัดแต่งกิ่งและใบที่แน่นทึบออก เพื่อให้อากาศถ่ายเทได้ดีขึ้น
• ใช้สารชีวภัณฑ์: สำหรับการปลูกแบบปลอดสารพิษ สามารถใช้สารชีวภัณฑ์ เช่น ไตรโคเดอร์มา (Trichoderma)  สารชีวภัณฑ์ตัวอื่นๆ เพื่อป้องกันและกำจัดโรคและแมลงได้
• กำจัดศัตรูพืชด้วยมือ: หากพบแมลงไม่มากนัก ให้ใช้มือเด็ด

การขยายพันธุ์โหระพาอิตาเลียนสามารถทำได้ 2 วิธี

1. การเพาะเมล็ด

• เตรียมดิน: ใช้ดินที่มีความโปร่ง ระบายน้ำได้ดี เช่น พีทมอส หรือดินผสมที่พร้อมปลูก
• หยอดเมล็ด: หยอดเมล็ดลงในกระถางหรือถาดเพาะเมล็ด ลึกประมาณ 1/4 นิ้ว (ประมาณ 0.6 ซม.)
• การดูแล: รดน้ำให้ดินชุ่มชื้นอยู่เสมอ แต่ไม่แฉะเกินไป ตั้งกระถางไว้ในที่ที่มีแสงแดดรำไร เมล็ดจะเริ่มงอกภายใน 7-10 วัน
• การย้ายปลูก: เมื่อต้นกล้ามีใบจริง 2-3 คู่ (อายุประมาณ 4-6 สัปดาห์) จึงย้ายไปปลูกในกระถางที่ใหญ่ขึ้นหรือลงแปลงปลูก

2. การปักชำ

• เลือกกิ่ง: เลือกกิ่งที่มีความสมบูรณ์ ไม่แก่หรืออ่อนจนเกินไป และไม่มีดอก
• ตัดกิ่ง: ตัดกิ่งยาวประมาณ 4-6 นิ้ว (10-15 ซม.) โดยตัดใต้ข้อใบ
• เด็ดใบ: เด็ดใบล่างออกให้เหลือแต่ใบบน 2-3 ใบ เพื่อลดการคายน้ำ
• ปักชำในน้ำ: นำกิ่งที่ตัดแล้วไปปักในแก้วน้ำสะอาด วางไว้ในที่ที่มีแสงแดดรำไร เปลี่ยนน้ำทุก ๆ 2-3 วัน รากจะเริ่มงอกออกมาใน 1-2 สัปดาห์
• ปักชำในดิน: หรือจะปักกิ่งที่ตัดแล้วลงในดินปลูกที่ชุ่มชื้นทันทีก็ได้เช่นกัน โดยให้ฝังลึกลงไปประมาณ 1-2 นิ้ว

การดูแล: รดน้ำให้ดินชุ่มชื้นเสมอ วางไว้ในที่ร่มรำไร เมื่อรากเริ่มแข็งแรงและมีใบใหม่แตกออกมา จึงค่อยย้ายไปปลูกในที่ที่มีแสงแดดจัดขึ้น

อิตาเลียนเบซิล (Italian Basil) หรือโหระพาอิตาเลียน ไม่เพียงแต่เป็นสมุนไพรที่ใช้เพิ่มกลิ่นและรสชาติในอาหาร แต่ยังมีสรรพคุณทางสุขภาพที่น่าสนใจอีกมากมาย ซึ่งคุณสมบัติเหล่านี้ส่วนใหญ่มาจากสารประกอบทางพฤกษเคมี (phytochemicals) และน้ำมันหอมระเหยที่อยู่ในใบ

คุณค่าทางโภชนาการ อุดมไปด้วยวิตามินและแร่ธาตุที่จำเป็นต่อร่างกาย เช่น:

• วิตามิน K: มีส่วนสำคัญในการแข็งตัวของเลือดและบำรุงสุขภาพกระดูก
• วิตามิน A: ช่วยบำรุงสายตาและเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกัน
• วิตามิน C: สารต้านอนุมูลอิสระที่ช่วยปกป้องเซลล์จากความเสียหายและเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน

• อิตาเลียนเบซิลเป็นหัวใจสำคัญของอาหารอิตาเลียนหลายเมนู เนื่องจากกลิ่นและรสชาติที่เข้ากันได้ดีกับวัตถุดิบหลักต่างๆ เช่น มะเขือเทศ กระเทียม และชีส เมนูที่นิยมได้แก่: